Slechts twee ‘sleutelgat haarden’ kenden we in ’s-Hertogenbosch. Nu heeft onze bouwhistoricus Bianca Eikhoudt in de Sint Jorisstraat nog een exemplaar ontdekt. Een bijzondere vondst, zeker als je weet dat deze haarden eigenlijk voornamelijk in Zuid-Limburg en Luik te vinden zijn.
De sleutelgat haarden komen uit de laatste helft van de 18de eeuw en zijn met een goede reden in deze vorm gebouwd. In de 17de eeuw verwarmden de meeste mensen hun huizen nog met een open vuur op de grond, onder een hoge rookkap. Hierdoor ontstond rookoverlast in de kamers en verdween veel warmte door het rookkanaal naar buiten.
Al in de 17de eeuw begon de zoektocht naar oplossingen. Haarden kregen onder andere een lagere schoorsteenmantel en een kleinere stookopening. In dezelfde periode deden de eerste kachels hun intrede, maar deze zag je meestal alleen in de bijvertrekken. Het open vuur bleef nog lange tijd favoriet in de belangrijke ruimten, zoals de woon- en pronkvertrekken.
Een haard met een kleine stookopening bleek een vernuftige oplossing voor het rookprobleem. In Zuid-Limburgse kastelen en Luikse Huizen zien we vaker dat deze vuurmonden de vorm van een sleutelgat kregen, zoals in Obbicht en Bleijenbeek. Het is daarom opvallend dat sleutelgat haarden ook een stuk noordelijker opduiken. Maar de Bossche sleutelgat haarden wijken wel iets af van de Limburgse haarden.
Dankzij de vondst in de Sint Jorisstraat zijn op dit moment dus drie sleutelgat haarden bekend. Ook in de Postelstraat 46-48 en Oude Dieze 7 zijn ze te vinden.
Het is mogelijk dat in ‘s-Hertogenbosch nog meer van deze bijzondere sleutelgat haarden te vinden zijn. Zelf een sleutelgat haard gezien in de stad? Mail naar erfgoed@s-hertogenbosch.nl.
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.